Luồng gió thay đổi – trường hợp của tiền số mới

Bài phát biểu của Christine Lagarde, IMF Giám đốc điều hành Liên hoan Fintech Singapore, ngày 14 tháng 11 năm 2018

Dịch bởi Hung Dang – Bluewhale

“Tệ nhất là khi chúng ta vẫn ở lại như chiếc lá cuối cùng trên cành cây khô, trong khi những chiếc khác đã từ lâu cuốn theo chiều gió”

Thưa các vị khách quý, quý bà và quý ông – chào buổi sáng và cảm ơn các bạn đã cho tôi cơ hội tham gia sự kiện quan trọng này.
Ở Singapore thường có nhiều gió. Gió ở đây mang lại thay đổi và cơ hội. Trong lịch sử, gió đưa tàu vào bến cảng. Những con tàu ở đó sẽ được tiếp liệu và đợi gió mùa để đi tiếp, để nối tiếp những mùa đổi thay.
Như nhà triết học Hy Lạp cổ đại, Heraclitus xứ Ephesus đã viết “Chỉ có sự thay đổi là bất biến”.

Singapore biết điều này. Các bạn biết điều này. Đó là tinh thần thực sự của Fintech Festival – mở ra cánh cửa cho tương lai kỹ thuật số mới; giương cánh buồm đi vào luồng gió của sự thay đổi.
Và trong thay đổi có thể xuất hiện khó khăn, bất ổn, thậm chí đe dọa. Điều này đặc biệt đúng đối với sự thay đổi công nghệ, làm gián đoạn thói quen, công việc và tương tác xã hội của chúng ta.
Điều quan trọng là phải khai thác được các lợi ích cùng với quản lý rủi ro.
Khi nói đến fintech, Singapore đã cho thấy tầm nhìn xuất chúng – hãy nghĩ về cách các bạn khoanh vùng để thử nghiệm chính sách, đó chính là nơi những ý tưởng mới có thể được thử. Hãy nghĩ về Phòng thí nghiệm Đổi mới Fintech của các bạn và sự hợp tác với các ngân hàng trung ương lớn để thanh toán xuyên biên giới.

Trong bối cảnh này, tôi muốn làm ba điều sáng nay:
• Thứ nhất, đặt vấn đề về tính chất thay đổi của tiền bạc và cách mạng fintech.
• Thứ hai, đánh giá vai trò của các ngân hàng trung ương trong bối cảnh tài chính mới này – đặc biệt là trong việc cung cấp tiền kỹ thuật số.
• Thứ ba, xem xét một số nhược điểm và cách để có thể giảm thiểu chúng.

1. Bản chất thay đổi của tiền bạc và cuộc cách mạng fintech

Hãy để tôi bắt đầu với vấn đề lớn trên bảng ngày nay – bản chất thay đổi của tiền bạc.
Khi thương mại mang tính địa phương, tập trung xung quanh quảng trường thành phố, tiền ở dạng xu – đồng tiền kim loại — là đủ. Và nó hiệu quả.

Việc trao đổi tiền xu từ người này người khác hình thành một giao dịch thanh toán khác. Miễn là tiền xu là hợp lệ – được xác định bằng cách liếc nhìn, gãi, hoặc thậm chí cắn vào chúng – nó không quan trọng ai là người nắm giữ chúng.

Nhưng khi thương mại chuyển sang tàu, giống như những chiếc tàu đã đi qua Singapore, và bao phủ khoảng cách ngày càng lớn hơn, mang tiền xu trở nên đắt đỏ, mạo hiểm và cồng kềnh.

Tiền giấy Trung Quốc — được giới thiệu vào thế kỷ thứ 9 – đã giúp ích, nhưng vẫn không đủ. Người ta đã sáng tạo ra các hóa đơn trao đổi — các mẩu giấy cho phép các thương gia có tài khoản ngân hàng ở thành phố của họ rút tiền từ ngân hàng tại điểm họ đến.

Người Ả Rập gọi những mẩu giấy này là Sakks, nguồn gốc của từ “check” chúng ta dung ngày nay. Những check này, và các ngân hàng đi cùng với họ, lan truyền khắp thế giới, dẫn đầu bởi các ngân hàng Ý và các thương nhân của thời Phục hưng. Các ví dụ khác là Shansi của người Trung Quốc và hóa đơn của người Hindu Ấn Độ.

Đột nhiên, nảy ra vấn đề quan trọng là bạn đang giao dịch với ai? Liệu thương gia Ba Tư này có phải là chủ sở hữu hợp pháp của tấm séc đó không? Tấm séc đó có đáng tin cậy không? Ngân hàng Shanxi có chấp nhận nó không? Niềm tin trở nên cần thiết – và nhà nước trở thành người bảo lãnh cho niềm tin đó, bằng cách cung cấp bảo trợ thanh khoản cuối cùng và giám sát.

Tại sao việc tóm tắt lịch sử ngắn ngủi này lại có liên quan đến chúng ta? Bởi vì cuộc cách mạng fintech đặt câu hỏi về hai hình thức tiền tệ mà chúng ta vừa thảo luận — tiền kim loại và tiền gửi ngân hàng thương mại. Và nó đặt câu hỏi về vai trò của nhà nước trong việc cung cấp tiền.

Chúng ta đang ở một bước ngoặt lịch sử. Các bạn – các doanh nhân trẻ và táo bạo tụ họp ở đây ngày hôm nay – không chỉ phát minh ra các dịch vụ; bạn có khả năng tái tạo lại lịch sử. Và tất cả chúng ta đang trong quá trình thích ứng với những thay đổi đó.

Một cơn gió mới đang thổi đến, đó là việc số hóa. Trong thế giới mới này, chúng ta gặp nhau bất cứ nơi nào, bất cứ lúc nào. Quảng trường thành phố trở lại dưới dạng kỹ thuật số trên hầu hết điện thoại thông minh của chúng ta. Chúng tôi trao đổi ngang hàng thông tin, dịch vụ, ngay cả biểu tượng cảm xúc, ngay lập tức … với người khác.

Chúng ta đang trôi trong một thế giới thông tin, nơi dữ liệu là “vàng mới” —các mối quan tâm ngày càng tăng về quyền riêng tư và an ninh mạng. Một thế giới trong đó thế hệ Y đang tái sáng tạo lại cách thức hoạt động của nền kinh tế với điện thoại trong tay.

Và đây là chìa khóa: bản thân tiền tệ đang thay đổi. Chúng tôi hy vọng nó trở nên thuận tiện và thân thiện hơn, có lẽ thậm chí còn ít nghiêm túc hơn.

Chúng tôi hy vọng nó sẽ được tích hợp với phương tiện truyền thông xã hội, sẵn sàng để sử dụng trực tuyến và trực tiếp, bao gồm cả thanh toán nhỏ. Và tất nhiên, chúng tôi hy vọng nó sẽ rẻ và an toàn, được bảo vệ chống lại bọn tội phạm và tránh khỏi những đôi mắt tò mò.

Vai trò của tiền mặt trong thế giới kỹ thuật số này sẽ như thế nào? Đã có những biển hiệu trong các cửa hàng ghi “không chấp nhận tiền mặt.” Không chỉ ở Scandinavia, khu vực điển hình của một thế giới không dùng tiền mặt. Mà ở nhiều quốc gia khác cũng vậy, nhu cầu tiền mặt đang giảm – như thể hiện trong báo cáo của IMF gần đây. Và trong mười, hai mươi ba mươi năm, ai sẽ vẫn còn trao đổi mẩu giấy?

Tiền gửi ngân hàng cũng đang cảm thấy áp lực từ các hình thức tiền mới.

Hãy nghĩ đến các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán chuyên biệt mới cung cấp tiền điện tử — từ AliPay và WeChat ở Trung Quốc, đến PayTM ở Ấn Độ, tới M-Pesa ở Kenya. Những hình thức tiền này được thiết kế với nền kinh tế kỹ thuật số trong tư tưởng. Họ đáp ứng nhu cầu của mọi người, và những gì cả nền kinh tế đòi hỏi.

Ngay cả tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum, và Ripple đang cạnh tranh cho một vị trí trong thế giới không dùng tiền mặt, liên tục tái sáng bản thân với hy vọng cung cấp giá trị ổn định hơn, và giải quyết nhanh hơn, rẻ hơn.

2. Trường hợp tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương.

Cho tôi bây giờ chuyển sang vấn đề thứ hai của tôi: vai trò của nhà nước – của các ngân hàng trung ương – trong cảnh quan tiền tệ mới này. Một số đề nghị cho rằng nhà nước nên lùi lại phía sau. Các bên cung cấp tiền số cho rằng họ ít rủi ro hơn so với ngân hàng, bởi vì họ không cho vay tiền. Thay vào đó, họ nắm giữ các quỹ của khách hàng trong các tài khoản giám sát, và chỉ đơn giản là thanh toán các khoản thanh toán trong mạng của họ. Đối với họ, tiền điện tử tìm cách gắn với niềm tin vào công nghệ. Miễn là chúng minh bạch – và nếu bạn hiểu biết về công nghệ cao – bạn có thể tin tưởng vào các dịch vụ của họ.

Tuy nhiên, tôi không hoàn toàn bị thuyết phục. Quy định đúng đắn của những thực thể này sẽ vẫn là trụ cột của sự tin tưởng. Chúng ta có nên tiến xa hơn không? Ngoài quy định, liệu nhà nước có phải là người tham gia tích cực trên thị trường tiền tệ không? Cho phép tôi nêu chi tiết hơn: Liệu các ngân hàng trung ương có nên phát hành một dạng tiền kỹ thuật số mới không? Một loại tiền mã hoá được nhà nước bảo hộ, hoặc có thể là một tài khoản được nắm giữ trực tiếp tại ngân hàng trung ương, có sẵn cho mọi người và các công ty để thanh toán lẻ?

Sự thực là tiền gửi của bạn trong các ngân hàng thương mại đã được số hoá. Nhưng một loại tiền tệ kỹ thuật số sẽ là một khoản nợ của nhà nước, như tiền mặt ngày hôm nay, không phải của một công ty tư nhân. Đây không phải là khoa học viễn tưởng. Nhiều ngân hàng trung ương trên khắp thế giới đang xem xét nghiêm túc những ý tưởng này, bao gồm Canada, Trung Quốc, Thụy Điển và Uruguay. Họ đang chấp nhận thay đổi và tư duy mới – IMF cũng vậy.

Ngày hôm nay, chúng tôi phát hành một bản báo cáo mới về ưu và khuyết điểm của tiền tệ kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành— hoặc ngắn gọn là “tiền kỹ thuật số” [liên kết, lưu giữ như bản sao tiền giấy]. Nó tập trung vào các hiệu ứng trong nước, không phải qua biên giới của tiền kỹ thuật số. Bài báo có sẵn trên trang web của IMF.

Tôi tin rằng chúng ta nên xem xét khả năng phát hành tiền kỹ thuật số. Có thể có một vai trò để nhà nước cung cấp tiền cho nền kinh tế kỹ thuật số. Tiền tệ này có thể đáp ứng các mục tiêu chính sách công, chẳng hạn như (i) Lĩnh vực tài chính, và (ii) bảo mật và bảo vệ người tiêu dùng; và để cung cấp những gì khu vực tư nhân không làm được: (iii) bảo mật trong thanh toán.

a) Lĩnh vực tài chính
Cho phép tôi bắt đầu với lĩnh vực tài chính, nơi tiền tệ kỹ thuật số cung cấp lời hứa tuyệt vời, thông qua khả năng tiếp cận mọi người và doanh nghiệp ở các vùng biên giới xa xôi. Chúng tôi biết rằng các ngân hàng không vội vã phục vụ dân cư nghèo và nông thôn.

Điều mấu chốt là, bởi vì tiền mặt có thể không còn là một lựa chọn ở đây. Nếu đa số mọi người chấp nhận các hình thức tiền kỹ thuật số, cơ sở hạ tầng cho tiền mặt sẽ bị xuống cấp, để lại những người bên ngoài phía sau. Làm thế nào để trợ cấp tiền mặt trong những khu vực đó? Nhưng điều đó có nghĩa là cuộc sống kinh tế ở khu vực bên ngoài đó sẽ bị ngắt kết nối khỏi trung tâm.

Tất nhiên, việc cung cấp một loại tiền kỹ thuật số không nhất thiết là câu trả lời duy nhất. Có thể có phạm vi cho các chính phủ để khuyến khích các giải pháp khu vực tư nhân, bằng cách cung cấp tài trợ, hoặc cải thiện cơ sở hạ tầng.

b) An ninh và bảo vệ người tiêu dùng

Lợi ích thứ hai của tiền kỹ thuật số liên quan đến an ninh và bảo vệ người tiêu dùng. Đây thực sự là một cuộc đối đầu giữa David và Goliath. Trong những ngày cũ, tiền xu và tiền giấy chiếm vị trí thống trị của các công ty thanh toán lớn, toàn cầu, ngân hàng, thanh toán bù trừ, và các nhà khai thác mạng. Đơn giản chỉ cần bằng cách cung cấp một chi phí thấp và giải pháp thay thế có sẵn rộng rãi.

Không có tiền mặt, quá nhiều quyền lực có thể rơi vào tay của một số lượng nhỏ các nhà cung cấp thanh toán tư nhân bên ngoài. Thanh toán, sau cùng, tự nhiên nghiêng về phía các bên độc quyền-càng phục vụ được nhiều người, dịch vụ càng rẻ hơn và hữu ích hơn. Để bắt đầu, các công ty tư nhân có thể đầu tư quá thấp vào bảo mật do họ không đo lường chi phí đầy đủ cho xã hội khi thanh toán thất bại. Khả năng phục hồi cũng có thể bị ảnh hưởng – chỉ với một vài liên kết trong chuỗi thanh toán, hệ thống có thể ngừng hoạt động nếu một trong các liên kết này bị gián đoạn. Hãy hình dung một cuộc tấn công mạng, trục trặc, phá sản hoặc rút tiền từ thị trường nội địa.

Quy định không thể khắc phục hoàn toàn được những nhược điểm này. Đồng tiền kỹ thuật số có thể mang lại lợi thế, như một phương tiện thanh toán dự phòng. Và nó có thể thúc đẩy cạnh tranh bằng cách cung cấp một giải pháp thay thế chi phí thấp và hiệu quả – cũng giống như ông nội của nó, những đồng tiền giấy đáng tin cậy xưa cũ.

c) Bảo mật

Lợi ích thứ ba của tiền kỹ thuật số tôi muốn làm nổi bật là tính riêng tư. Tiền mặt, tất nhiên, cho phép thanh toán ẩn danh. Chúng tôi tiếp cận bằng tiền mặt để bảo vệ quyền riêng tư của chúng tôi vì những lý do chính đáng: để tránh rủi ro bị đột nhập hoặc bị lộ hồ sơ khách hàng chẳng hạn.

Hãy xem xét một ví dụ đơn giản. Hãy tưởng tượng rằng những người mua bia và bánh pizza đông lạnh có thể phải chịu lãi suất mua trả góp cao hơn so với những công dân mua bông cải xanh hữu cơ và nước suối. Bạn có thể làm gì nếu bạn muốn có bia và pizza nhưng không muốn điểm số tín dụng của bạn giảm?

Ngày hôm nay, bạn có thể dùng tiền mặt. Và ngày mai? Liệu một hệ thống thanh toán thuộc sở hữu tư nhân có ép bạn chỉ được mua bông cải xanh không? Liệu các ngân hàng trung ương có thể chuyển sang giải cứu và cung cấp một loại tiền tệ kỹ thuật số ẩn danh hoàn toàn không? Chắc chắn là không. Làm như vậy sẽ tạo ra cơ hội lớn cho bọn tội phạm.

3. Nhược điểm của Tiền tệ Kỹ thuật số do ngân hàng phát hành.

Điều này đưa tôi đến khu vực thứ ba của tôi — những nhược điểm tiềm ẩn của tiền tệ kỹ thuật số. Những yếu điểm rõ ràng là những rủi ro về tính toàn vẹn và ổn định tài chính. Nhưng tôi cũng muốn nêu bật những rủi ro của việc bóp nghẹt quá trình đổi mới – điều cuối cùng bạn muốn.

Điểm chính của chúng tôi là chúng ta phải đối mặt với những rủi ro này một cách sáng tạo. Làm thế nào chúng ta có thể giảm bớt rủi ro bằng cách thiết kế tiền kỹ thuật số theo những cách mới và sáng tạo? Công nghệ cung cấp một môi trường rất rộng để làm như vậy.

a) Rủi ro về tính toàn vẹn tài chính

Hãy trở lại với sự cân bằng giữa quyền riêng tư và tính toàn vẹn tài chính. Chúng tôi có thể tìm thấy một nền tảng trung gian không? Các ngân hàng trung ương có thể thiết kế tiền kỹ thuật số để nhận dạng người dùng sẽ được xác thực thông qua các thủ tục thẩm định khách hàng và các giao dịch được ghi lại. Nhưng danh tính sẽ không được tiết lộ cho các bên thứ ba hoặc các chính phủ trừ khi được luật pháp yêu cầu. Vì vậy, khi tôi mua pizza và bia, siêu thị, ngân hàng và nhà tiếp thị của tôi sẽ không biết tôi là ai. Nhà nước cũng có thể không, hoặc ít nhất là không tự biết được. Các biện pháp kiểm soát tài chính khủng khiếp và chống rửa tiền vẫn chạy trong môi trường đó. Nếu một nghi ngờ phát sinh nó sẽ có thể vén bức màn che giấu danh tính lên để điều tra.

Thiết lập này sẽ tốt cho người dùng, xấu cho tội phạm, và tốt hơn cho nhà nước, liên quan đến tiền mặt. Tất nhiên, những thách thức vẫn còn. Mục tiêu của tôi, vào thời điểm này, là khuyến khích thăm dò.

b) Rủi ro về ổn định tài chính

Rủi ro thứ hai liên quan đến sự ổn định tài chính. Nếu tiền tệ kỹ thuật số tương tự như tiền gửi ngân hàng thương mại – bởi vì chúng rất an toàn, có thể được lưu giữ không bị hạn chế, cho phép thanh toán bất kỳ số tiền nào, thậm chí có thể cung cấp lãi suất – thì tại sao phải mở tài khoản ngân hàng nữa?

Nhưng ngân hàng không phải là những người ngoài cuộc thụ động. Họ có thể cạnh tranh với lãi suất cao hơn và dịch vụ tốt hơn. Thế còn rủi ro rút tiền hàng loạt thì sao? Nó có tồn tại. Nhưng hãy xem xét rằng mọi người chạy khi họ tin rằng rút tiền mặt được xử lý trên cơ sở ai đến trước được phục vụ trước — chim đến sớm mới bắt được sâu. Đồng tiền kỹ thuật số, thay vào đó, bởi vì nó có thể được phân phối dễ dàng hơn nhiều so với tiền mặt, có thể làm yên tâm cả những người vẫn còn nằm dài trên sofa.

Hơn nữa, nếu người gửi tiền muốn chạy tài sản ra nước ngoài, họ cũng sẽ tránh các loại tiền tệ kỹ thuật số. Và ở nhiều quốc gia, đã có những tài sản có tính thanh khoản cao và an toàn để cho mọi người nắm giữ — tỷ như các quỹ tương hỗ chỉ giữ các trái phiếu chính phủ.

Vì vậy, vẫn cần phải bàn thêm liệu các đồng tiền kỹ thuật số có thực sự làm bất ổn định tài chính hay không.

c) Rủi ro cho quá trình đổi mới

Nếu tiền tệ kỹ thuật số trở nên quá phổ biến, thật trớ trêu là nó có thể bóp ghẹt sự đổi mới. Vai trò của bạn ở đâu nếu ngân hàng trung ương cung cấp giải pháp dịch vụ đầy đủ, từ ví điện tử, đến tiền mã hoá, cho đến các dịch vụ thanh toán bù trừ? và nói: bạn giao tiếp với khách hàng, bạn lưu trữ tài sản của họ, bạn cung cấp lãi suất, lời khuyên, khoản vay. Nhưng khi đến thời điểm giao dịch, chúng tôi sẽ tiếp nhận.

Sự hợp tác này có thể có nhiều hình thức khác nhau. Các ngân hàng và các công ty tài chính khác, bao gồm cả các công ty khởi nghiệp, có thể quản lý tiền kỹ thuật số. Giống như các ngân hàng hiện đang phân phối tiền mặt. Hoặc, các cá nhân có thể gửi tiền gửi thường xuyên với các công ty tài chính, nhưng các giao dịch cuối cùng sẽ được giải quyết bằng tiền kỹ thuật số giữa các công ty. Tương tự như những gì xảy ra ngày hôm nay, nhưng trong một giây. Tất cả gần như miễn phí. Và bất cứ lúc nào. Lợi thế là rất rõ ràng. Thanh toán của bạn sẽ là ngay lập tức, an toàn, giá rẻ và có khả năng bán ẩn danh. Như bạn muốn. Và các ngân hàng trung ương sẽ giữ chân vững chắc trong các khoản thanh toán.

Ngoài ra, họ sẽ cung cấp một sân chơi đẳng cấp hơn để cạnh tranh và là nền tảng cho sự đổi mới. Trong khi đó ngân hàng của bạn, hoặc các doanh nhân, sẽ đảm bảo một trải nghiệm người dùng thân thiện dựa trên các công nghệ mới nhất.

Đặt nó theo một cách khác: ngân hàng trung ương tập trung vào lợi thế so sánh của nó – là nơi thanh toán cuối cùng và các tổ chức tài chính và khởi nghiệp được tự do để tập trung vào những gì họ làm tốt nhất – giao dịch với khách hàng và đổi mới. Đây là quan hệ đối tác công-tư ở mức tốt nhất của nó.

Kết luận

Tôi kết luận. Tôi đã cố gắng đánh giá trường hợp nêu lên sáng nay cho tiền tệ kỹ thuật số. Trường hợp này dựa trên các yêu cầu mới và phát triển về tiền, cũng như các mục tiêu chính sách công cần thiết.

Thông điệp của tôi là trong trường hợp tiền tệ kỹ thuật số không phổ biến, chúng ta nên điều tra thêm, nghiêm túc, cẩn thận và sáng tạo hơn. Xét một cách cơ bản hơn, trường hợp hướng tới sự thay đổi – hãy cởi mở để thay đổi, chấp nhận thay đổi, và định hình thay đổi.

Công nghệ đang đổi thay và chúng ta cũng vậy. Tệ nhất là khi chúng ta vẫn ở lại như chiếc lá cuối cùng trên cành cây khô, trong khi những chiếc khác đã từ lâu cuốn theo chiều gió.

Trong thế giới của Fintech, chúng ta cần khai thác sự thay đổi để tạo nên công bằng, an toàn, hiệu quả và năng động. Đó là mục tiêu của Chương trình nghị sự Bali Fintech do IMF và Ngân hàng Thế giới đưa ra vào tháng 10 năm ngoái.

Khi những làn gió của sự thay đổi được lựa chọn, điều gì sẽ dẫn dắt hành trình của chúng ta? Các thuyền trưởng băng qua eo biển Singapore theo sao Bắc đẩu. Còn hôm nay? Hay ngày mai?

Tôi đề nghị chúng ta theo một cô gái. Một cô gái trẻ. Một cô gái không hề sợ hãi (xem hình minh hoạ). Nếu bạn may mắn, bạn có thể gặp trực tiếp cô ấy tại khu tài chính của New York.

Cô ấy rất quả quyết. Cô ấy dũng cảm. Cô ấy tự tin. Cô ấy quay mặt về phía trước, về phía tương lai, với sự gan dạ và quyết tâm – một tương lai mà bản thân cô ấy định hình, với đôi mắt mở to, háo hức, kiên định.

Tôi nghe cô ấy nói: Chúng ta hãy tiến về phía trước. Tôi không sợ. (tạm dừng) Tôi, không sợ. Cảm ơn các bạn.